فدک سند مظلومیت حضرت زهرا سلام الله علیها

فدک سند مظلومیت حضرت زهرا سلام الله علیها

 

مشخصات فدک

 

آغاز فدک

 

روزهای آغازین فدک از شیرین ترین صفحات تاریخ است. فتح سرزمین فدک به دنبال فتح شکوهمند خیبر و اعطای آن به فاطمه(علیها السلام)، و مروری بر کیفیت تصرف حضرت زهرا(علیها السلام) در فدک و صرف درآمد آن بر فقرا، برگهایی است که بی اختیار لبخند رضایت را بر گونة هر شیعه ای نقش می زند.

 

فدک کجاست؟[1]

«فدک» سرزمینی آباد در سراشیبی خیبر با چشمه ای پر آب و منطقة وسیع کشاورزی و قلعه ای مهم بود، و نسبت به خیبر نخلستانهای بیشتری داشت. ساکنان آن عده ای از یهود بودند که با اهل خیبر در ارتباط بودند و رئیس آنان در روز فتح آنجا «یوشع بن نون» نام داشت.

اولین کسی که در این سرزمین سکونت یافته «فدک بن هام» است که به نام او هم خوانده می شود. هم اکنون فدک شهری در 290 کیلومتری شمال مدینه است که به نام «الحایط» خوانده می شود.

 

فتح فدک[2]

پس از فتح خیبر در سال هفتم هجرت و حدود چهار سال قبل از رحلت پیامبر(صلی الله علیه و آله)، خبر حیرت انگیز فتح آن قلعة پولادین به دست امیر المؤمنین (علیه السلام) وحشت و اضطراب را بر قلوب دشمنان اسلام چیره ساخت و به گونه ای خود را باختند که عده ای از آنان قبل از اعلان جنگ از طرف حضرت، پیشقدم شدند و خود را تسلیم نمودند. یکی از این سرزمینها فدک بود که نزدیکترین منطقه به خیبر بود و اهل آن مرتبط ترین جمعیت با اهل خیبر بودند.

یهودیان فدک با شنیدن فتح خیبر، از پیامبر(صلی الله علیه و آله) درخواست کردند آنان را آزاد کند و دربارة اموالشان تصمیم بگیرد. حضرت این پیشنهاد را قبول کرد و امیر المؤمنین (علیه السلام) را فرستاد و با ضمانت حفظ جانشان با آنان صلح کرد. در صلحنامه قرار شد هر کس از اهل فدک، اسلام را پذیرفت خمس اموال او گرفته شود و هر کس بر دین خود باقی ماند همة اموالش را بگیرند.

این دربارة جان و اموال شخصی آنان بود، و سرزمین فدک ملک شخصی پیامبر(صلی الله علیه و آله) گردید و قرار شد سالیانه در آمد فدک را که بین هفتاد تا صد و بیست هزار سکة طلا بود برای آن حضرت ارسال نمایند.

این قرارداد بین پیامبر(صلی الله علیه و آله) و یهود فدک به امضاء رسید و به دست آنان داده شد تا برای همیشة تاریخ بدان عمل شود.

 

فدک، ملک شخصی پیامبر(صلی الله علیه و آله)

 

ملک شخصی پیامبر(صلی الله علیه و آله) شدن فدک براساس حکم صریح قرآن بود، زیرا این سرزمین بدون لشکرکشی مسلمانان و بدون کوچکترین دخالت آنان فتح شد. خداوند در قرآن در اول سورة حشر می فرماید:

و ما أفاء الله علی رسوله منهم، فما أوجفتم علیه من خیل و لا رکاب، و لکنّ الله یسلّط رسله علی من یشاء و الله علی کلّ شیئ قدیر. ما أفاء الله علی رسوله من اهل القری فللّه و للرّسول و لذی القربی ...

آنچه خداوند از کافران به رسولش باز گردانید، شما هیچ اسب و شتری برای فتح آن نتاخته اید و لکن خداوند رسولان خود را بر هر که بخواهد مسلط می کند و خدا بر هر چیزی قادر است. آنچه خداوند از اهل شهرها و روستاها باز گردانید مخصوص خدا و رسول و خویشاوندان است...

طبق این آیة صریح قرآن، سرزمینهایی که بدون لشکر کشی مسلمانان فتح شود ـ حتی اگر اهل آنجا خودشان به عنوان تسلیم نزد پیامبر(صلی الله علیه و آله) بیایند ـ‌این مناطق و غنائم و اسرای آن ملک خاص حضرت است و مسلمانان هیچ حقی در آن نخواهد داشت، و حضرت به عنوان اموال شخصی خود هر تصمیمی بخواهد می تواند دربارة آنها بگیرد.

لذا سرزمین فدک به صورت یک پارچه از آن پیامبر(صلی الله علیه و آله) شد که می بایست مردم فدک در آن کار می کردند و در آمد آن را به حضرت تسلیم می نمودند و فقط اجرت دریافت می کردند.

اکنون نوبت آن بود که پیامبر(صلی الله علیه و آله) تصمیمات لازم را دربارة فدک بگیرد و نماینده ای به آنجا بفرستد تا قرارداد امضا شده اجرا شود.

 

---

[1]. معجم البلدان: ج 4 ص 238. فدک فی الماضی و الحاضر: ص 28.

[2]. بحارالانوار: ج 21 ص 22 ج 29 ص 110، 114، 348. تهذیب الاحکام؛ ج 1 ص 424. الخرائج: ج 1 ص 113.