قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«پنچ چیز را پیش از پنج چیز غنیمت شمار، جوانی را پیش از پیری، سلامتی را پیش از بیماری، ثروت را پیش از تنگدستی، فراغت را پیش از اشتغال و زندگی را پیش از مرگ.»
َ«أَلأَمنُ وَالعافِیَةِ نِعمَتانِ، مَغبُونٌ فیهما کَثیرٌ مِنَ الناسِ.»
«امنیت و سلامتی دو نعمتی هستند که بسیاری از مردم در آن دو متضرر میشوند.»
َ«أَلصَحَةُ وَالفِراغِ نِعمَتانِ مَکفُورَتانِ.»
«سلامتی و فراغت دو نعمتی هستند که شکرشان بجا آورده نمیشود.»
َ«والاترین زُهد آن است که به رزق خودت راضی باشی و بهترین چیزی که میتوانی از خدا بخواهی سلامتی در دین و دنیاست.»
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«أَفضَلُ الناسِ مَن تَواضَعَ عَن رَفعَتِهِ وَ زَهِدَ غُنیَةٍ وَ أَنصَفَ عَن قُوَةٍ وَ حَلُمَ عَن قُدرَةِ.»
«از همة مؤمنان کسی ایمانش برتر است که در حال بلندی مقام خود فروتنی کند، در حال توانگری زهد و انصاف داشته باشد و در قدرتمندی، شکیبایی به خرج دهد.» َ
«فروتنی بنده را رفعت میدهد، پس تواضع کنید تا خدایتان بلندتان کند. گذشت کنید تا خدایتان عزت دهد، صدقه مال را زیاد میکند، پس صدقه بدهید تا خدا مالتان را زیاد کند.»
َ«هر که نعمتی دارد، در معرض حسادت است، مگر انسان فروتن.»
«نزد استاد و شاگرد خویش فروتنی کنید.»
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
َ
«کسی که از گناه توبه کند، مانند کسی است که گناه نکرده است و آن که آمرزش میطلبد و دست از گناه بر نمیدارد، مثل کسی است که پروردگار خویش را مسخره میکند.»
َ«بدترین چیزها آن است که شبیه اصل است ولی هم سنگش نیست، بدترین کوریها کوردلی است، بدترین توبهها هنگام مرگ است، بدترین پشیمانیها به روز واپسین است، بدترین خوردنیها مال یتیم است و بدترین کاسبیها ربا خواری است.»
َ«کُلُ بنی آدَمَ خَطأٌ وَ خَیرُ الخاطِئینَ التَوابینَ.»
«هر بنی بشری خطا کار است و بهترین خطا کاران توبه کنندگان هستند.»
«شش صفت را در خویش برایم ضمانت کنید تا من بهشت را برایتان ضمانت کنم، هنگام تقسیم ارث به یکدیگر ظلم نکنید، با مردم از در انصاف درآیید، هنگام جنگ با دشمن نترسید، در غنیمت خیانت نورزید، شر ظالم را از مظلوم دور کنید و خودتان هم اهل ظلم نباشید.»
«جاهِدُوا أَهوائَکُم تَملِکُوا أَنفُسَکُم.»
«با هوسهایتان بجنگید تا بر خود حاکم شوید.» َ«شش کار از کارهای خیر است؛ جنگیدن با دشمنان خدا با شمشیر، روزه گرفتن در روز تابستان، صبر و شکیبایی کردن به هنگام مصیبت، پرهیز از مجادله، انفاق کردن در خفا و به خاطر خدا دوستی کردن.»
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«لا فَقرَ أَشَدُ مِنَ الجَهلِ، وَ لا مالَ أَعوَدُ مِنَ العَقلِ وَ لا وَحدَة َأَوحَشُ مِنَ العُجبِ وَ لا حَسَبَ کَحُسنِ الخُلقِ وَ لا عِبادَةَ مِثلُ التَفَکُرِ.»
«فقری سختتر از نادانی نیست و مالی سودمندتراز خرد نیست و هیچ تنها ماندنی بدتر از خودپسندی نیست و هیچ شرفی مانند خوش اخلاقی نیست و هیچ عبادتی همسنگ تفکر نیست.» َبر نادانی تو همین بس که از هرچه میدانی پرده برداری. َ«نادان سخاوتمند، نزد خداوند بهتر از دانای بخیل است.»
َ«شفای نادانی در پرسیدن است.»
َ«کاری که از روی علم انجام شود، کمش هم زیاد است و کار بزرگی که از روی نادانی صورت بپذیرد، کم است.»
َ«دو مستی هست که هوش را از سرتان میپراند؛ مستی عیاشی و مستی نادانی.»
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«بهترین جوانان شما کسی است که رفتارش مثل پیرها باشد و بدترین پیرهای شما کسی است که رفتارش مثل جوانها باشد.»
َ«خداوند متعال نزد فرشتگان به جوانی که عبادت میکند مباهات میکند و میفرماید: بندة مرا بنگرید که به خاطر من از خواسته هایش دست کشیده است.»
َ«پروردگار، جوانی را که جوانی نکند، دوست دارد.
َ«نزد خداوند، جوان سخاوتمند خوش اخلاق بهتر است از پیر عابد بخیل بد خو.»
َ«بادِر بِأَربَعِ؛ شَبابِکَ قَبلَ هَرَمِکَ، صِحَتِکَ قَبلَ سُقمِکَ، غِناکَ قَبلَ فَقرِکَ حَیاتِکَ قَبلَ مَوتِکَ.»
«چهار چیز را غنیمت بشمار؛ جوانی را پیش از پیری، سلامتی را قبل از بیماری، توانگری را پیش از تنگدستی و زندگی را پیش از مرگ.»
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
َ«خداوند متعال شش کس را به زیر سایة عرش خود میبرد، در آن هنگام که هیچ سایهای جُز سایة عرش وجود ندارد.
رَجُلٌ قَلبُهُ مُعَلَقٌ بِالمَساجِدِ، رَجُلٌ دَعَتهُ اِمرَأَةٌ ذاتَ مَنصَبٍ فَقالَ أنی أَخافُ اللهَ، رَجُلانِ تَحَبا فِی اللهِ، رَجُلٌ غَضَ عَینَهُ عَن مَحارِمِ الله، عَینٌ حَرسَت فی سَبیلِ اللهِ، عَینٌ بَکَت مِن خَشیَةِ اللهِ.
مردی که دل بستة مسجد هاست، مردی که زن صاحب منصبی از او کار زشتی میخواهد و او میگوید که من از خدا میترسم، مردانی که برای خدا دوستی میکنند، مردانی که از حرام خدا چشم میبندند، چشمی که برای خدا پاسداری میکند و چشمی که از بیم خدا اشک میریزد.» َ«هر مسلمانی که یکبار به زنی نگاه کند و آنگاه از او چشم بردارد و نگاه نکند، خداوند متعال با عباداتی مأنوسش میکند که لذتش را در دل احساس کند.»
َ«هر کس به دیدة مهربانی بر روی برادر خویش نظر کند و کینه در دلش نباشد، خداوند همة گناهان گذشتهاش را میآمرزد.»
َ«نیمی از گورهای امت من که پر میشوند به خاطر چشم زخم و پر خوری است.»
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«از حرص بپرهیز که پیشینیان شما با حرص به هلاکت رسیدند. حرص ایشان را به بخل کشانید و ایشان بخیل شدند و از خویشان و بستگان جدایشان کرد و جدا شدند و به بدکاری سوقشان داد و بدکار شدند.»
َ«حریص کسی است که از راه حرام دنبال سود باشد.»
َ«به راستی که آدمیزاد بر آنچه منعش کردهاند، خیلی حریص است.»
َ«آدمیزاد فرسوده میشود، ولی دو چیز با او میمانند، حرص و آرزو.»
َ«خوشنودی هیچ کس را به ناخوشنودی خداوند مجو و کسی را به خاطر چیزی که خدا به او داده، ستایش نکن و کسی را نکوهش نکن به خاطر چیزی که خداوند به تو نداده است و حرص هیچ حریصی نمیتواند روزی را بسوی تو آورد.»
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«سه چیز همواره با امت من است، بد گمانی، حسادت و بد یُمنی. پس چون گمان بد میبری، به آن عمل نکن، چون حسادت میورزی، از خداوند متعال آمرزش بخواه و وقتی که بد یُمن شدی، اهمیت مده و به راه خود برو.»
َ«در انجام امور زندگانی خود از پرده پوشی یاری جویید چرا که هرکسی که نعمتی دارد به او حسادت میکنند.»
َ«حسد کارهای نیک را میخورد. چنانکه آتش هیزم را میخورد و صدقه شعلة گناه را خاموش میکند، چنان که آب، شعلة آتش را خاموش میکند.»
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
َ«حق همسایه آن است که چون بیمار میشود، به عیادتش بروی و چون قرض میخواهد، بدهی و چون خیری به او میرسد، تبریک بگویی و چون مصیبتی پیش میآید، تسلیت بدهی و خانة خود را فراتر از خانة او مبری و راه هوا را بر او نبندی.»
َ«همسایگان سه دستهاند: دستة اول همسایگانی که یک حق دارند و آنها مشرکان هستند، دستة دوم همسایگانی که دو حق دارند و آنها مسلمانان هستند و دستة سوم همسایگانی که سه حق دارند و آنها مسلمانان فامیل هستند که حق اسلام، همسایگی و خویشاوندی دارند.»
َ«کسی که همسایه از شرش در امان نیست، مؤمن نیست.»
َ«هرکس سیر بخوابد و همسایه در کنارش گرسنه بماند و او بداند، به من ایمان ندارد.»
َ«همسایه برای خرید سهم همسایه از دیگران مقدم است. و اگر راهشان یکی است، باید منتظر او بماند و آنگاه بفروشد، هر چند که او غایب باشد.»
َ«جبرئیل دربارة همسایه چنان سفارش میکرد که پنداشتم همسایه از همسایهاش ارث میبرد.»