اصلاح بین مردم
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«أَفضَلُ الصَدَقَةِ أَصلاحُ ذ‌اتِ البَینِ.»
«برترین صدقه، آشتی دادن دو نفر است.»
َ«أَصلِح بَینَ الناسِ وَ لَو تُعنِی الکَذِبِ.»
«میان مردم، آشتی برقرار کن، هرچند با سخنی دروغ باشد.»
َ«می‌خواهید بگویم که چه چیزی از روزه و نماز و صدقه بهتر است؟ آشتی دادن مردم. زیرا دوگانگی در میان مردم باعث نابودی است.»
اعتدال و میانه‌روی
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
َ«أَکبَرُ اُمَتی الَذینَ لَم یَعلَمُوا فَیَبطُرُوا وَ لَم یَقتَر عَلَیهِم فَیَسأَلُوا.»
«بزرگترین افراد امت من کسانی هستند که نه چندان توانگرند که خود را گم کنند و نه چندان تنگدست که دست دراز کنند.»
َ«وقتی خداوند عزوجل خیری را برای خانواده‌ای بخواهد، به ایشان فهم دین می‌دهد و کوچکانشان بزرگانشان را گرامی می‌دارند و [خداوند] در زندگی مدارایشان می‌بخشد و در خرجشان آن‌ها را میانه‌رو می‌کند و گناهان ایشان را به آن‌ها نشان می‌دهد تا توبه کنند و بازگردند و اگر برای ایشان چنین نخواهد، آن‌ها را به خودشان وا می‌گذارد.» َ
«سه چیز آدمی را هلاک می‌کند و سه چیز نجات می‌دهد [اما] سه چیزی که هلاک می‌کند [عبارتند از:] بخلی که از آن اطلاعت کنند، هوسی که مطیعش باشند و حالتی که آدمی از خود راضی باشد. و سه چیزی که نجات می‌دهد [عبارتند از:] ترس از خدا که در نهان و عیان باشد، مقتصد بودن که در تنگدستی و توانگری باشد و عادل بودن که در همة حالات همراه انسان باشد.»
امانت داری
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«اگر سه چیز در برادرت دیدی، به او امیدوار باش، حیا، امانت و صداقت. و چون این سه چیز را ندیدی، اُمیدی به او مبند.»
َ«برای من شش چیز را ضمانت کنید، تا من بهشت را برایتان ضمانت می‌کنم. وقتی سخن می‌گویید، راست بگویید، چون وعده می‌دهید، وفا کنید، چون می‌خواهند امانتی به دستتان بسپارند، رد مکنید، زیر شکم خود را از گناه نگاه دارید، چشم خود را حفظ کنید و دستانتان را از گناه بازدارید.»
َ«سه چیز در هر که باشد، منافق است، هر چند روزه بدارد، نماز بخواند، حج و عمره بگزارد و بگوید: من مسلمانم. آن که چون حرفی می‌زند، دروغ بگوید، چون وعده می‌دهد، وفا نکد و چون امانت می‌گیرد، خیانت کند.»
برادری
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«شما آیینة برادر خود هستید، اگر عیبی در او می‌بینید، آن را پاک کنید.»
َ«انسان باید برادر خویش را یاری کند، چه ستمگر باشد و چه ستمدیده. اگر ستمگر است او را از ظلم بازدارد و این همان یاری کردن اوست و اگر ستمدیده است او را کمک کند.»
َ«مَن هَجَرَ أَخاهُ فَوقَ ثَ‌لاثٍ فَماتَ دَخَلَ النارَ.»
«هرکس بیش‌تر از سه روز با برادر خود قهر بماند و بمیرد به دوزخ می‌رود.»
بردباری
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«نیرومندترین شما کسی است که چون عصبانی می‌شود، اختیار خود را از دست ندهد و بردبارترین شما کسی است که در عین توانایی از خطای دیگران بگذرد.»
َ«سه چیز است که هر که آن‌ها را داشته باشد سزاوار ثواب بوده و ایمانش کامل است؛ اخلاقی که به وسیلة آن با مردم زندگی کند، تقوایی که وی را از محرمات خدا دور سازد و حلمی که او را از جهالت با جاهل بر کنار دارد.»
َ«ثَلاثٌ مِن مَکارِمِ الأَخ‌لاقِ فِی الدُنیا وَ الأخِرَةِ، أَن تَعفُوَ عَمَن ظَلَمَکَ وَ تَصِلَ مَن قَطَعَک وَ تَحلُمَ عَمَن جَهِلَ عَلَیکَ.»
«سه چیز در دنیا و آخرت از فضایل اخلاقی به شمار می‌رود، اینکه ازکسی که به تو ظلم کرده است، بگذری، با کسی که از تو بریده است، بپیوندی و بردباری کنی با کسی که با جهلش علیه تو کار می‌کند.»
پاکدامنی
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«از زنان مردم چشم بپوشید تا زنانتان پاکدامن بمانند و به پدر و مادر نیکی کنید، تا فرزندانتان به شما نیکی کنند.»
َ«ما ز‌انَ اللهُ عَبداً بِزینَةٍ أَفضَلَ مِن عِفافٍ فی دینِهِ وَ فَرجِهِ.»
«خداوند، بنده‌اش را زینتی بهتر از پاکدامنی در دین و عورت نداده است.» َ
«هر که از خدا پاکدامنی بخواهد، خدا به او می‌دهد و هرکه از خدا بی نیازی بخواهد خدا می‌دهد.»
نظافت و پاکیزگی
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«اسلام پاکیزه است، شما نیز پاکیزه باشید که جز پاکیزگان کسی به بهشت نمی‌رود.»
َ«ریش خود را شانه کنید و ناخن خویش را بگیرید. لباس خود را بشویید، موی‌تان را کوتاه کنید و مسواک بزنید.»
َ«شستن ظرف‌ها و پاکیزه ساختن خانه‌ها باعث توانگری است.»
اطاعت از پدر و مادر و احترام به ایشان
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
َ«مراقب دوستی خود با پدرت باش، هیچ وقت از او نبُر، چرا که خداوند، نورت را خاموش می‌کند.»
َ«سه چیز است که هیچ کس نباید آن‌ها را ترک کند؛ نیکی به پدر و مادر؛ چه مسلمان باشند و چه غیر مسلمان، به عهد خود وفا کردن، خواه طرف مسلمان باشد و یا نباشد و رد امانت به اهل آن، چه امانت دهنده مسلمان باشد و چه نباشد.»
َ«پنج چیز کمر آدمی را می‌شکند؛ عاق والدین شدن، خیانت زنی که شوهرش به او اطمینان کرده، زمام داری که مردم از او اطاعت می‌کنند، ولی او از خدا اطاعت نمی‌کند، کسی که وعده دهد و وفا نکند و در آخر این که کسی دربارة نسبت مردم بدگویی کند.»
َ«جهاد فقط آن نیست که کسی در راه خدا شمشیر بزند، این هم جهاد است که کسی بار زندگی پدر، مادر و فرزند را بر دوش بگیرد. لذا هر کسی بار زندگی خود را بر پشت می‌کشد تا از مردمان بی نیاز باشد، در جهاد است.»
َ«خَمسٌ یَعَجِلُ اللهُ لِصاحِبِها العُقُوبَةِ، البَغیِ وَ الغَدَرِ وَ عُقُوق الو‌الِدَینِ وَ قَطیعَةُ الرَحِمِ وَ مَعروُفٌ لا یُشکَرُ.»
«خداوند پنج گناه را زود کیفر می‌دهد؛ ستمگری، خیانت، بدرفتاری با پدر و مادر، بریدن از فامیل و ناسپاسی نعمت.»
پرهیزگاری
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
«سه چیز است که در هر کس نباشد کارش به انجام نمی‌رسد؛ تقوایی که او را از گناه نهی کند، اخلاق خوبی که بتواند به وسیلة آن با مردم مدارا کند و صبری که بوسیلة آن در برابر جهل جاهلان، تاب بیاورد.»
َ«واجبات خداوند را بجای بیاور تا عابدترین مردم باشی، به محرمات الهی نزدیک نشو، تا با تقواترین مردم به شمار بیایی و به قسمت الهی راضی باش تا بی نیازترین باشی.»
َ«جَلَسأُ اللهِ غَدَ‌اً أَ‌هلُ الوَرَ‌عِ وَ الزُ‌هدِ فِی الدُنیا.»
«فردا همنشینان خداوند، پرهیزگاران و زاهدان دنیا هستند.»
پرهیز از تکبر
قال رسول الله صلی الله علیه و آله وسلم :
َ«هر کس برای خداوند فروتنی کند، خدا او را بلند می‌کند و هرکس تکبر بوزرد، خداوند او را پایین می‌آورد و هرکس سوگند دروغ به خدا بخورد، خداوند تکذیبش می‌کند.»
َ«مبادا تکبیر بورزید، چرا که شیطان از روی تکبر بر آدم سجده نکرد. از حرص بپرهیزید؛ چرا که آدم از روی حرص از آن درخت خورد و حسودی نکنید؛ چرا که قابیل از روی حسد هابیل را کشت. پس ریشة تمام گناهان این سه گناه هستند.»
َ«أَلا أَخبَرُکَ بِأَ‌هلِ النارِ؟ کُلُ جَعظَرِ‌یٍ حَو‌اظٍ، مُستَکبِرٍ جَماعٍ مَنُوعٍ.» «می‌خواهی بگویم که چه کسی اهل آتش است؟ او کسی است که خود پسند، خودخواه، متکبر، آزمند و بخیل است.»
